Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Zamościu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Zamościu I Wydział Cywilny

w składzie :

Przewodniczący : SSO Elżbieta Koszel

Protokolant : sekr. sądowy Iwona Łaszkowska

po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2013 roku w Zamościu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez Dyrektora Zakładu Karnego w Z. zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa

o zadośćuczynienie

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda opłatą od pozwu;

III.  nie zasądza od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu.

Sygn. akt I C 208/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 29 stycznia 2013r. Z. S. wnosił o zasądzenie od Skarbu Państwa reprezentowanego przez Dyrektora Zakładu Karnego w Z. zadośćuczynienia w kwocie 100 000 zł za doznaną krzywdę wyrażającą się w rażącym i niehumanitarnym traktowaniu, powodującym naruszenie dóbr osobistych i godności, co wywołało straty moralne oraz uszczerbek na zdrowiu psychicznym i fizycznym.

Nadto powód wnosił o nakazanie pozwanemu ogłoszenia przeprosin w gazecie (...) w wydaniach środowych przez okres 6 miesięcy od daty nadania wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności.

Jako podstawę prawną powództwa Z. S. wskazał art. 24 kc w zw. z art. 417 kc i 448 kc.

Uzasadniając żądanie pozwu Z. S. podał, że od 28 września 2011r. do chwili obecnej przebywa w Zakładzie Karnym w Z.. W tym czasie był umieszczony w celach przeludnionych, zagrzybionych, w których powierzchnia na jednego więźnia była mniejsza niż 3m ². Niejednokrotnie umieszczano go w celach, w których wentylacja była niewydolna oraz połączona z ubikacją, w związku z czym był narażony na przykre zapachy. Na oknach zamontowane są „blindy” ograniczające dopływ światła.

Takie warunki powodowały u powoda zwiększony stres, nadciśnienie tętnicze, bezsenne noce, bóle głowy, zdenerwowanie, rozdrażnienie, zaburzenie łaknienia, ogólne zniechęcenie, symptomy depresji, nerwicy, nastrojów lękowych.

Prowokowało go to do podjęcia działań naruszających regulamin i porządek wewnętrzny w Zakładzie Karnym, co prowadziło do karania karami porządkowymi za niestosowne zachowanie.

Skarb Państwa reprezentowany przez Dyrektora Zakładu Karnego w Z. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosił o oddalenie powództwa i przeprowadzenie dowodu z dokumentów dołączonych do odpowiedzi na pozew (k. 31 – 55).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Z. S. ur. (...) już w wieku szkolnym sprawiał problemy wychowawcze, przebywał w ośrodku wychowawczym oraz w zakładach poprawczych. Od 2000 r. wielokrotnie przebywał w Zakładach Karnych (orzeczenie psychologiczno – penitencjarne – k.48 – 49, informacja o pobytach i orzeczeniach – k. 34 – 38). Obecnie w Zakładzie Karnym w Z. odbywa karę pozbawienia wolności od 28 września 2011r. do 14 listopada 2012r. oraz od 7 grudnia 2012r. do chwili obecnej. W tym czasie przebywał w 37 celach (notatki służbowe - k. 39 i 40).

Nie przebywał on w warunkach przeludnienia, o których mowa w art. 72 § 1 w zw. z art. 110 § 2a kkw. Wobec powoda nie wydano decyzji o umieszczeniu w celi mieszkalnej, w której powierzchnia przypadająca na jednego osadzonego wynosiłaby poniżej 3m ² (notatka służbowa – k. 41). We wszystkich celach pozwanego zakładu działała sprawna wentylacja, kontrolowana przez specjalistyczną firmę, a oświetlenie było zgodne z normami (protokoły okresowej kontroli przewodów kominowych i natężenia oświetlenia oraz notatki służbowe – k. 42 – 46).

Z. S. w czasie pobytu w pozwanym zakładzie nie zgłaszał dolegliwości o charakterze lękowo depresyjnym, nie zgłaszał problemów natury psychicznej, nie wymagał konsultacji lekarza psychiatry. Powód zgłaszał się do ambulatorium z powodu bólów głowy, zębów, świądu oczu i skóry (notatka służbowa – k. 47).

W czasie pobytu w Areszcie Śledczym w L. był badany przez psychologa M. M., która stwierdziła u powoda zaburzenia osobowości typu dyssocjalnego. Jest on skoncentrowany na sobie, domaga się dużej uwagi, łatwo się uraża, wrogo nastawia do otoczenia jeżeli jego żądania nie są spełniane, dąży do natychmiastowego zaspokojenia potrzeb, lekceważy normy, reguły społeczne (orzeczenie psychologiczno – penitencjarne – k.48 – 51).

Wobec zgłaszania niezadowolenia z przebywania w poszczególnych celach, dyrekcja ZK przenosiła wielokrotnie pozwanego do innych cel, również w jego ocenie o lepszych warunkach (wyjaśnienia powoda – k. 81 – 81v., 83).

Taki stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych przez stronę pozwaną, które są wiarygodne i nie były kwestionowane przez powoda, jak też częściowo wyjaśnień powoda.

Należy stwierdzić, że po otrzymaniu odpowiedzi na pozew i odpisu dokumentów dołączonych do odpowiedzi powód nie negował stanu wynikającego z tych dokumentów. Podnosił jedynie, że pomieszczenia były zagrzybione, ale dotyczyło to całego Zakładu Karnego, który dopiero obecnie jest remontowany. Wniosek o przeprowadzenie eksperymentu w postaci oględzin przez Sąd warunków w jakich przebywa powód w Zakładzie Karnym nie został uwzględniony, ponieważ ocena poziomu wentylacji, stopnia oświetlenia należy do wiadomości specjalistycznych i winni w tym zakresie wypowiedzieć się rzeczoznawcy odpowiednich specjalności. Przeprowadzenia takich dowodów powód nie wnioskował, więc „eksperyment Sądu” nie mógł być dowodem przydatnym dla udowodnienia twierdzeń powoda.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 24 § 1 kc ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na wskazany cel społeczny.

Powód nie udowodnił, aby w czasie pobytu w Zakładzie Karnym w Z. zostało naruszone jakiekolwiek jego dobro osobiste. W uzasadnieniu pozwu powołuje się na orzeczenia Sądu Najwyższego, przepisy Konstytucji RP oraz Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, które mówią o godności i traktowaniu w sposób humanitarny osoby pozbawionej wolności. Art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 grudnia 1950r. (Dz. U. z 1993r., Nr 61, poz. 284 ze zm.) mówi, że nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu, wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładzie karnym godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nienaruszających godności ludzkiej.

Powód nie udowodnił, że odbywał karę pozbawienia wolności w warunkach przeludnienia w celach, w których na skazanego przypadało mniej niż 3m ², przy nieodpowiednich warunkach bytowych i sanitarnych, natomiast pozwany wykazał, że jego działania były zgodne z prawem. Nie został więc naruszony art.110 § 2 kkw. Zamontowanie w oknach cel blend było zgodnie z § 77 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 2003r. w sprawie sposobu ochrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej (Dz. U. Nr 194, poz. 1902 ze zm.).

Oświetlenie w celach oraz sprawność urządzeń kominowych i podłączeń wentylacyjnych były poddawane okresowym kontrolom, które nie wskazywały nieprawidłowości.

W Zakładzie Karnym w Z. służby konserwacyjne dokonują bieżących remontów, zgodnie z potrzebą zgłoszoną przez osadzonych oraz zgodnie z opracowanym harmonogramem prac konserwacyjnych na dany rok kalendarzowy. Poza harmonogramem są wykonywane remonty, jeżeli potrzebę taką zgłaszają funkcjonariusze pionu ochrony lub penitencjarnego (notatka służbowa – k. 46 – 46v.). Powód przyznał, że również wobec jego zgłoszeń są wykonywane remonty (wyjaśnienia powoda – k. 81). Dlatego trudno dać wiarę wyjaśnieniom powoda, że wszystkie cele są zagrzybione. Nawet, gdyby przejściowo przebywał on w celi zagrzybionej, to wynikało to z sytuacji materialnej zakładu karnego, nie zaś z chęci poniżenia skazanego czy dokuczenia mu (zob. wyrok SN z 10 maja 2012r., IV CSK 473/11, LEX nr 1211994).

Ocena, czy osadzenie w konkretnych warunkach doszło do naruszenia godności powoda wymaga odniesienia do kryteriów obiektywnych, a nie subiektywnych odczuć więźnia. W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że godność człowieka konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi, a miernikiem oceny, czy doszło do naruszenia godności jest przede wszystkim stanowisko opinii publicznej, będącej wyrazem poglądów powszechnie przyjętych i akceptowanych przez społeczeństwo w danym czasie i miejscu, a wzorców, które powinny stanowić docelowy punkt odniesienia dokonywanej oceny, dostarczają zapatrywania rozsądnie i uczciwie myślących ludzi (tak m.in. wyroki SN: z 25 kwietnia 1989r., I CR 143/89, OSP 1990, nr 9, poz. 330; z 7 listopada 2000r., I CKN 1149/98, niepubl.).

W okolicznościach niniejszej sprawy krótkotrwałe pobyty powoda w celach, w których subiektywnie odczuwał dyskomfort (a po zgłoszeniu tego zmieniano mu cele – wielokrotne zmiany) wynikały z ogólnej sytuacji panującej w zakładzie karnym, dotykającej większości osób odbywających karę pozbawienia wolności, nie zaś z chęci poniżenia czy upokorzenia powoda.

Godność skazanego przebywającego w zakładzie karnym nie jest naruszona, jeżeli odpowiada uznanym normom poszanowania człowieczeństwa (tak wyrok SN z 20 grudnia 2010r., IV CSK 449/10, niepubl.; wyrok SA w Lublinie z 29 stycznia 2013r., I ACa 110/12, LEX nr 1286572).

Powód był właściwie traktowany przez funkcjonariuszy, brał udział w zajęciach kulturalno – oświatowych i sportowych, miał dostęp do zbiorów biblioteki (notatka urzędowa – k. 52, 53, dokumenty – k. 54, 55).

Powód korzystał z porad lekarza, przy czym nie zgłaszał dolegliwości takich, które wskazuje w uzasadnieniu pozwu (k. 47).

Trzeba mieć na uwadze, że psycholog, który wydał orzeczenie psychologiczno – penitencjarne w czasie pobytu powoda w Areszcie Śledczym w L. zalecił, aby „nie ulegać manipulacjom skazanego, zapewnić realizację jego praw, ale na równi z przestrzeganiem przez niego obowiązków” (k. 50).

Skoro powód nie udowodnił naruszenia jego dóbr osobistych (art. 24 § 1 kc), nie można zarzucić zawinionego działania funkcjonariuszom pozwanego Zakładu Karnego (art. 417 § 1 kc), a tym samym nie jest zasadne żądanie zadośćuczynienia (art. 448 kc). Należy dodać, że żądanie zadośćuczynienia z art. 448 kc wymaga udowodnienia winy (tak wyrok SN z 12 grudnia 2002r, V CKN 1581/00, OSNC 2004, z. 4, poz. 53).

Powód nie udowodnił winy pozwanego w jego działaniach.

Należy dodać, że dla oceny, czy doszło do bezprawnego naruszenia dóbr osobistych zbędne jest sięganie do norm konwencyjnych, czy konstytucyjnych, z natury swej ogólnych. Wystarczające w tej materii jest oparcie się na ustawodawstwie zwykłym, powtarzającym w istocie i precyzującym owe normy (zob. wyrok S.A. w Katowicach z dnia 13 listopada 2012r., I ACa 644/12, LEX nr 1236380).

Z tych względów wobec braku udowodnienia przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej na mocy powołanych przepisów, Sąd Okręgowy oddalił powództwo, jako bezzasadne.

Orzeczenie o kosztach procesu ma podstawę prawną w art. 102 kpc, z uwagi na brak środków finansowych i możliwości zarobkowych po stronie powoda.